Theo các tài liệu nghiên cứu, nguyên nhân hình thành bão và áp thấp nhiệt đới bao gồm 2 nguyên nhân chính là: 1) Nguyên nhân khách quan từ tự nhiên và 2) Nguyên nhân chủ quan từ con người.

1. Nguyên nhân khách quan từ tự nhiên

Sự hình thành của bão và áp thấp nhiệt đới với các nguyên nhân chủ yếu đến từ các thành tố như ánh sáng mặt trời, biển và sự hình thành của hơi nước.

1.1. Nguyên nhân hình thành bão nhiệt đới

Bão nhiệt đới là các xoáy nhiệt đới quay nhanh mang đặc trưng bởi trung tâm áp suất thấp, gió mạnh và cấu trúc mây dông dạng xoắn ốc đồng thời tạo ra những cơn mưa lớn.

Nguyên nhân chủ yếu hình thành bão được phân tích là bởi khi ánh sáng mặt trời chiếu xuống biển làm cho nước bay hơi và tạo ra một luồng khí ẩm phía trên mặt biển, gặp điều kiện thuận lợi của nơi có sáp suất thấp, nước biển sẽ bay hơi nhiều hơn và bay với vị trí cao hơn để tạo thành cột khí ẩm. Và khi lên cao hơn cột khí ẩm này sẽ trở nên lạnh hơn đạt đến thời điểm nhất định sẽ ngưng tụ thành nước và bị làm nóng không khí xung quanh (do sự tỏa nhiệt của hơi nước). Có một tỷ lệ thuận giữa 3 yếu tố là không khí, hơi nước và khí ẩm khi hút lại với nhau sẽ tạo thành tác động lực quán tính với hoàn lưu quay, trả lời cho câu hỏi nguyên nhân bão hình thành như thế nào còn phụ thuộc vào tốc độ xoáy phải lớn hơn 17m/s, Sau đó không khí bay lên và định hình trên tầng cao sẽ tạo thành những vùng áp cao trên đám mây và đẩy không khí thành mắt bão.

Những điều kiện hình thành bão nhiệt đới bao gồm:

+ Độ sâu mặt nước biển đáp ứng hơn 50m và nhiệt độ từ 26 độ c trở lên.

+ Bầu khí quyển mất đi sự cân bằng ổn định trong một khoảng thời gian thích hợp.

+ Ở tầng đối lưu sở hữu độ ẩm cao

+ Lực xoáy có vận tốc vừa đủ mạnh ở bề mặt nước biển

+ Lực quán tính và độ đứt gió được duy trì cố định ở trung tâm áp suất thấp.

 1.2. Nguyên nhân hình thành áp thấp nhiệt đới

Áp thấp nhiệt đới và bão được gọi chung là một xoáy thuận nhiệt đới khi gặp vùng gió xoáy sở hữu đường kính hàng trăm km ở vùng biển nhiệt đới sẽ được hình thành.

Các yếu tố, điều kiện hình thành của áp thấp nhiệt đới bao gồm: khí áp, nhiệt đô, gió và những vùng có khí hậu nóng nhiệt đới…

Nguyên nhân chủ yếu hình thành áp thấp nhiệt đới là do vùng gió xoáy từ các phía thổi vào trung tâm bão, với vị trí càng gần trung tâm thì mức gió càng mạnh. Trong đó có sự góp mặt của gió làm chuyển không khí từ áp cao đến áp thấp, hướng gió hút vào tâm áp thấp sẽ bị lệch hướng để hình thành gió xoáy và hình thái của gió.

Điều kiện hình thành áp thấp nhiệt đới:

Để 1 áp thấp hình thành phải có đủ các điều kiện thuận lợi của bề mặt khí quyển như khí áp, nhiệt độ, gió... Bởi vậy, những vùng có khí hậu nóng của vùng nhiệt đới, trên đại dương hoặc trên biển nhiệt đới thường hay xuất hiện áp thấp nhiệt đới.

Khi 1 vùng không khí nóng hơn các vùng xung quanh, khí áp sẽ giảm đi, điều này sẽ hút gió từ các phía có khí áp cao hơn về và có xu hướng thăng động (bốc lên cao). Gió là không khí chuyển từ áp cao đến áp thấp, nhưng do ảnh hưởng của lực Coriolis (lực lệch hướng do Trái Đất tự quay) nên hướng gió hút vào tâm áp thấp sẽ bị lệch hướng tạo thành hình thế gió xoáy. Ở bán cầu Bắc, hướng gió sẽ lệch về bên phải hướng chuyển động nên hình thành xoáy nghịch nhiệt đới. Ở bán cầu Nam, lực Coriolis làm hướng gió lệch về bên trái so với hướng chuyển động, nên hình thành xoáy thuận nhiệt đới.

Điều này cũng diễn ra tương tự như các áp thấp ôn đới cũng có hướng gió xoáy ngược chiều nhau ở 2 bán cầu, hình thành do sự nhiễu động của các front (mạc giáp khí, diện khí) ở các vùng khí hậu ôn đới.

2. Nguyên nhân chủ quan từ con người

Ngoài những nguyên nhân khách quan từ yếu tố tự nhiên thì nguyên nhân hình thành bão và áp thấp nhiệt đới cũng bắt nguồn từ các lý do chủ quan do lượng CO₂ từ khí thải nhà kính và khí metan từ các hoạt động công nghiệp phổ biến của con người khiến bầu khí quyển bị tăng mức độ hấp nhiệt và trở nên nóng hơn, trong đó thúc đẩy sự bay hơi diễn ra nhanh hơn đồng thời làm tăng độ ẩm của bầu khí quyển và tạo nên sức mạnh tăng cường lớn cho những cơn bão trở nên khắc nghiệt và có sức tàn phá nặng nề.

Bão và áp thấp nhiệt đới được xem là một hiện tượng thiên nhiên của quy luật khí hậu, tuy nhiên nguyên nhân hình thành bão do yếu tố chủ quan từ con người với các hoạt động công nghiệp tác động tới quy luật của tự nhiên mới là điều nguy hại. Chúng ta cần có những nhìn nhận đúng đắn hơn về nguyên nhân của những cơn bão với sức phá hủy lớn trong khoảng thời gian trở lại đây.

Nguồn: https://khbvptr.vn/nguyen-nhan-hinh-thanh-bao/